EPİDURAL (AĞRISIZ, ANALJEZİ, PRENSES) NORMAL DOĞUM NEDİR?
EPİDURAL DOĞUM NEDİR?
Epidural doğum; "ağrısız doğum", ‘’prenses doğum’’ adıyla bilinen yöntem; normal doğum eyleminde veya sezaryen operasyonunda ağrı hissini ortadan kaldırmak için kullanılan özel bir bölgesel anestezi yöntemidir. Bu anestezik genellikle doğum kasılmalarında ve doğum sırasında ağrıyı çok etkili bir şekilde engeller. Ağrısız doğum ve epidural analjezi diğer isimleridir. Ağrı hissi olmaz ancak dokunma hissi devam eder.
EPİDURAL ANALJEZİ İLE EPİDURAL ANESTEZİNİN FARKI NEDİR?
Analjezi ve anestezi kavramlarını birbirinden iyi ayırmak gerekir. Analjezi ağrısızlık, anestezi ise duyusuzluk demektir. Normal doğum sırasında bel bölgesinden epidural yolla sağlanan analjezi, yani ağrının ortadan kaldırılması yeterli olurken, sezaryen doğum sırasında epidural anestezi uygulamak gerekir. İşlem yönünden her iki uygulama da aynıdır, fark sadece verilen ilaç dozlarındadır.
EPİDURAL NORMAL DOĞUM KİMLERE UYGULANIR? ŞARTLARI NELERDİR?
Evet. Epidural analjezi normal doğumda uygulanan bir prosedürdür. Fakat bazı şartları vardır:
-
Annenin aktif olarak doğuma katılacak durumda olması,
-
Gebelik süresinin problemsiz geçmiş olması,
-
Düzenli rahim kasılmalarının olması,
-
Rahim ağzının 3-7 cm açıklığa sahip olması,
-
Tek bebek olması,
-
38-42 haftalık gebelik olması durumunda
epidural yöntem ile normal doğum tercih edilebilir.
EPİDURAL YÖNTEM NORMAL DOĞUMDA NE ZAMAN UYGULANIR? EPİDURAL NORMAL DOĞUMUN BAŞINDAN İTİBAREN UYGULANIR MI?
Hayır. Epidural yöntem, rahim kasılmaları düzenli hale geldikten sonra rahim ağzı yaklaşık % 60-70 incelip, açıklığı 4 cm’ye ulaşınca yani sancılar anneyi ciddi olarak rahatsız etmeye başlayınca uygulanır.
Daha erken uygulanırsa kasılmaları etkileyip doğumu geciktirir. Ancak daha erken dönemde doğum sancısı çok fazla hissedilirse hekiminde kararıyla daha erken de yerleştirilebilir.
EPİDURAL NORMAL DOĞUM ADIM ADIM NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİR?
1)Ağrılar düzenli hale gelip, açıklık 3-4 cm bulduğu zaman anne adayı doğumhaneye alınır.
2)Girişimden önce anneye damar yolu açılarak serum takılır, tansiyonu ölçülür, anne ve bebek kalp sesleri monitöre bağlanır.
3)Anestezi doktoru anne adayı yan yatar veya oturur pozisyondayken muayene neticesinde uygulanacak bölgeyi belirler. Bu bölge steril hale getirilir.
4)Cilt ve cilt altı çok ince bir iğne ile uyuşturulur. Bu epidural iğnesinin girilmesi esnasında oluşacak ağrı hissini azaltmayı hedefler.
5)Daha sonra içerisinden plastik kateterin ilerletileceği iğne ile giriş yapılır ve girilen bölgenin kontrolünün sağlanmasının ardından kateter iğnenin içerisinden ilerletilir ve iğne çıkartılır. İyi bir pozisyon ve kıpırdamadan durmak, hareketsiz kalmak işlemin çabuk yapılması için çok önemlidir.
6)Daha sonra kateterin çıkmaması için sırta bantla sabitlenir. İşlem süresi ortalama 5-10 dk’dır. İşlem bittikten sonra sırt üstü yatılması, hareket edilmesi katetere zarar vermez ve kateter hissedilmez.
7)Tüm şartlar uygun olduğunda ise kataterden ilaç uygulanmasına geçilir. İlaç uygulandıktan sonra ayaklarda ısınma ve karıncalanma başlar ve daha sonra göbek hizasına kadar yükselen uyuşukluk hissedilir. Ağrılar azalmaya başlasa da tam etkinin ortaya çıkması 10-25 dakika sürer.
8)Kateterden ilaçların verilmesinden kısa bir süre sonra sancılar sona erer ancak rahim kasılmaları engellenmez, ayni şekilde devam eder. Bu andan itibaren doğum gerçekleşinceye kadar her şey aynıdır, ancak ağrı hissi azalacaktır neredeyse hissedilmeyecektir.
9)Doğum uzadığında veya ilacın etkisi azalıp hasta ağrı duymaya başladığında ise ek dozlar verilebilir. Sırta yerleştirilen bu kateter hastanın istemine bağlı olarak ya doğumdan hemen sonra veya 24 – 48 saat içinde çıkarılır.
EPİDURAL KATETER YERLEŞTİRİLMESİ AĞRI VERİR Mİ? EPİDURAL İĞNE AĞRILI BİR İŞLEM MİDİR?
Hayır. Anestezi amaçlı epidural kateter takılması işlemi hastalar açısından son derecede kolay acısız ve rahat bir uygulamadır.
Kateter yerleştirilecek bölgeye önce lokal ağrı kesici yapılmaktadır. En fazla hissedilecek ağrı bu iğnenin yapılması sırasındaki normal iğne acısıdır. İşlem sırasında sadece bu ince iğnenin girişi hissedilir.
EPİDURAL UYGULANDIKTAN SONRA HEMEN AĞRI KESİLİR Mİ? EPİDURALDAN SONRA HERŞEYİ HİSSEDECEK MİYİM?
İlk dozdan sonra rahime giden sinir uyuşmaya başlar. İlaç uygulandıktan sonra ayaklarda ısınma ve karıncalanma başlar ve daha sonra göbek hizasına kadar yükselen uyuşukluk hissedilir. İlaç verilmesinden 10-20 dakika sonrası tamamen uyuşma hissedilir. Vajinal doğumda kasılmalar hissedilir ancak ağrı hissedilmez.
1-2 saat içinde kasılmalarla birlikte tekrar ağrı hissedilir. Yeni doz uygulanır. Bu doz gebenin ağrı hissine göre ayarlanır. Doğuma kadar bu süreç devam eder.
EPİDURAL NORMAL DOĞUMUN AVANTAJLARI NELERDİR?
-
Epidural yöntem, normal doğumun ağrı duymadan gerçekleşmesidir.
-
Doğum ağrılarının hafifletilmesi, bebeğin ve annenin sağlığını olumlu yönde etkiler ve konforunu artırır.
-
Uzun süren doğumlarda annenin dinlenebilmesine ve doğum anında güçlü şekilde ıkınabilmek için gerekli enerjiyi depolayabilmesine yardımcı olur.
-
Anne, epidural anestezi sayesinde tüm doğum sürecinde aktif rol alabilir ve doğumun her anına tanıklık edebilir.
-
Doğum sonrası annenin daha kolay toparlanabilmesi ve bebeğiyle hemen ilgilenebilmesi de epidural doğum sayesinde mümkün olur.
-
Tecrübeli uzmanların yaptığı epidural sonrası baş ağrısı çok nadirdir (% 1 civarı).
-
Sezaryen gerektiğinde takılan kataterden verilen ilaç dozu artırılarak genel anestezi verilmeden uyanık bir şekilde sezaryen yapılabilir.
-
Doğum kesisi (epizyotomi) açılan durumlarda epizyotominin açılması ve tamiri esnasında duyulan ağrıyı gidermede oldukça etkilidir.
EPİDURAL UYGULAMASININ RİSKLERİ VAR MIDIR? EPİDURAL BEBEĞE ZARAR VERİR Mİ?
-
Epidural anestezinin en sık karşılaşılan sıkıntısı düşük tansiyondur.
-
Çok az bir ihtimal de olsa epidural anestezi başarısız olabilir ve doğum esnasında ağrı hissedilebilir.
-
Yine düşük bir ihtimal baş ağrısına neden olabilir. Çok sıvı ve kafein içeren içecekler alınarak, sırt üstü yatak istirahati ile geçer.
-
Bazı hastalarda alerjik reaksiyon gösterebilir. Bölgesel, geçici kaşıntı kendiliğinden veya basit bir ilaç yardımıyla birkaç saatte geçer.
-
Sinirlere zarar verilmesi ve enfeksiyon riski oldukça nadirdir.
-
Bazı doğumlardan sonra epidural yapılsa da yapılmasa da bel ağrısı görülür.
Bebeğe bilinen bir zararı yok!
Bu ilaçlar özel bir bölgeye uygun dozda verildiğinde bebeğe zararı olmaz. Kullanılan ilaçlar kana çok az geçtiklerinden ve geçseler de plasentadan geçip bebeğe ulaştıklarında kısa sürede parçalandıklarından bebek üzerinde olumsuz bir etki beklenmez.
EPİDURAL NORMAL DOĞUMDA IKINMA NASIL OLUR?
Kasılmaları daha az hissedeceğiniz için ıkınma hissi daha az olur. Ikınma hissi olmasa bile doktorun istemesiyle ıkınılabilir.
Hasta NST cihazına bağlanarak kasılmaları monitörden takip edilir ve ıkınma için doğru zaman anneye söylenir.
EPİDURAL DOĞUM FELÇ KALMAYA NEDEN OLUR MU? EPİDURAL DOĞUM GEÇMEYEN BEL AĞRILARINA NEDEN OLUR MU?
Tekniğine uygun olarak yapıldığında ağrısız doğumun anneye hiçbir zararı yoktur. İğne, omuriliğin son bölümüne yapıldığı için hastaya hiçbir zarar vermez. Ancak bu konuda, halk arasında gereksiz bir korku vardır. Epidural yöntem anneyi felç ya da sakat bırakacak bir yöntem değildir.
Epidural anestezi yapılsa da yapılmasa da doğum sonrası her 3 kadından birinde bel ağrıları olur. Çoğunlukla bel bölgesinde bir problem yoksa epidural anestezi bel ağrısı yapmaz.
EPİDURAL NORMAL DOĞUM KİMLERE UYGULANAMAZ?
-
Kan sulandırıcı olarak bilinen ve pıhtılaşmayı engelleyen ilaçları kullanan hastalarda,
-
Pıhtılaşma bozuklukları nedeniyle tedavi gören hastalarda,
-
Aşırı kanaması olan hastalarda,
-
Uygulama bölgesinde enfeksiyon olması durumunda,
-
Daha önce geçirilmiş bel operasyonu varlığında epidural anestezi uygulanmaz.
-
Yüksek tansiyonu olan hastalarda kadın doğum uzmanı ve anestezi uzmanı uygun görüyorsa epidural anestezi uygulanabilir.
Epidural yöntemin kullanılıp kullanılamayacağını doktorunuzla birlikte karar vermelisiniz.
NORMAL DOĞUMDA KULLANILAN EPİDURAL YÖNTEM SEZARYEN DOĞUMDA DA KULLANILIR MI?
Evet. Epidural anestezi gerçekten de doğru olarak uygulandığında sezaryen ile doğumda da oldukça uygun bir yöntemdir. Uygulanış şekli açısından normal doğumdakinden hiçbir farkı yoktur. Fark yalnızca verilen ilacın dozundadır. Sezaryen doğumda daha fazla doz ilaç verilmektedir.
Epidural ilaç verildikten sonra ilacın tam olarak etkisi için bir süre beklenir. Bu süre 15 dakika kadardır. Bu süre sonunda ameliyat hemen başlamaz, önce size küçük bir uyarı verilip ağrı duyup duymadığınız sorulur, anestezinin tamamen yerleştiğinden emin olduktan sonra ameliyata başlanır. Ameliyatın başlaması ile bebeğin rahim dışına alınması arasında geçen süre 5 dakika civarındadır.
Epidural anestezi sayesinde sezaryen doğumda da anne bebeğinin doğumuna tanıklık edebilir ve doğduğu anda ten teması sağlayabilmektedir. Günümüzde sezaryen doğumlarda spinal anestezi yöntemi de kullanılmaktadır.